Νέοι αυτόνομοι και ανεξάρτητοι στα χρόνια της κρίσης

Είστε νέοι και παλεύετε να ανεξαρτητοποιηθείτε εν μέσω κρίσης; Είστε γονείς που ανησυχούν για τα παιδιά τους και θέλουν να τα βοηθήσουν να αυτονομηθούν παλεύοντας με τους φόβους τους ότι θα τα χάσουν από κοντά τους; Σε όποια κατηγορία κι αν ανήκετε βιώνετε την ίδια κατάσταση: μια δύσκολη μετάβαση στην ουσιαστική ενηλικίωση με άγχος και αβεβαιότητα. Το αποτέλεσμα όμως θα είναι θετικό για όλη την οικογένεια και θα δυναμώσει τις σχέσεις.

Ο ρόλος της ελληνικής οικογένειας

Η ελληνική οικογένεια είναι παραδοσιακή στη δομή της και κυριαρχεί η αντίληψη που θέλει τους γονείς να εξασφαλίζουν τα παιδιά τους και να τους παρέχουν ασφάλεια. Στις χώρες της νότιας Ευρώπης οι νέοι φεύγουν όταν χρειάζεται να σπουδάσουν ή να κάνουν δική τους οικογένεια, διαφορετικά μένουν στο πατρικό τους. Σε αυτό επιδρούν πολιτισμικοί παράγοντες, αλλά και η σημασία και αξία της οικογένειας, χωρίς να παραβλέπονται οι δυσκολότερες οικονομικά και επαγγελματικά συνθήκες που επικρατούν. Σε αυτές τις συνθήκες αναπτύσσεται η ανάγκη των νέων για ανεξαρτησία και αυτονομία. Αποτελεί μια προσπάθεια να δομήσουν την προσωπικότητα και την ατομική τους ταυτότητα αναλαμβάνοντας τον έλεγχο της συναισθηματικής και οικονομικής τους ζωής. Αποτελεί μια περίοδο έντονη και δημιουργική, που θα οδηγήσει στην ωρίμανση και την ανάληψη ευθυνών. Η προσπάθεια των νέων να ανεξαρτητοποιηθούν και να αυτονομηθούν μπορεί να προκαλέσει στην οικογένεια αστάθεια. Οι γονείς μπορεί να νιώθουν ότι χάνουν τα παιδιά τους και ότι απομακρύνονται από την προσωπική τους ζωή. Το «σύνδρομο της κενής φωλιάς», όπως αναφέρεται περιγράφει τη δυσκολία να διαχειριστούν οι γονείς τη φυγή των παιδιών τους και τη δυσκολία να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες που δημιουργούνται.

Το "πισωγύρισμα" στο πατρικό

Η επιστροφή στο πατρικό μπορεί να οφείλεται σε οικονομικούς λόγους, όπως ανεργία και μειώσεις μισθών, αλλά και σε άλλους, όπως διαζύγιο ή χωρισμός, ολοκλήρωση των σπουδών, μετάθεση κ.ά. αλλά και στον χαρακτήρα των νέων που μπορεί να χαρακτηρίζεται από ευθυνοφοβία. Οι συνέπειες όμως αφορούν και τις δύο πλευρές. Οι νέοι αισθάνονται συχνά αποτυχημένοι και πληγώνεται η αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθησή τους. Ξαναβρίσκονται εξαρτημένοι από τους γονείς τους, κυρίως οικονομικά, και νιώθουν να εγκλωβίζονται στην αδράνεια κατά την πιο παραγωγική τους περίοδο. Ο προσωπικός τους χώρος περιορίζεται και αυτό γίνεται εμφανές στις ερωτικές τους σχέσεις. Οι ενήλικες ευθύνες εξαφανίζονται και μπορεί να ξαναμπούν στο ρόλο του παιδιού βάζοντας έτσι φρένο στην προσωπική τους ωρίμανση. Η επιστροφή τους στο πατρικό τους φέρνει αντιμέτωπους με όσα πιθανά προβλήματα ή προσδοκίες είχαν αφήσει πίσω. Και οι γονείς δυσκολεύονται να προσαρμοστούν. Η επιστροφή αυτή φέρνει πρακτικά προβλήματα, όπως οικονομική επιβάρυνση και ανάθεση οικιακών ευθυνών στα παιδιά. Κι εκείνοι επίσης βιώνουν τη συρρίκνωση του προσωπικού τους χώρου κι έρχονται συχνά αντιμέτωποι με το ερώτημα αν ανταποκρίθηκαν επαρκώς στο ρόλο του γονιού. Το στρες κι οι ενοχές μπορεί να φέρουν συγκρούσεις και γκρίνια και τελικά οι οικογενειακές σχέσεις να επιδεινωθούν. Σημαντικό ρόλο στην επίλυση τέτοιων δυσκολιών έχει η αποτελεσματική επικοινωνία. Μιλώντας ως ενήλικοι πλέον μεταξύ τους θα μπορέσουν να εκφράσουν τις προσδοκίες και τις ανάγκες τους αποτελεσματικά και αυθεντικά προκειμένου να βρουν λύσεις σε όσα προβλήματα προκύψουν. Είναι σημαντικό να θυμάστε: η επικοινωνία που θα αναπτύξετε μεταξύ σας αποτελεί συνέχεια της σχέσης σας, αλλά θα πρέπει να βασίζεται σε ισότιμους κανόνες, όπου θα κυριαρχεί ο σεβασμός, η εκτίμηση, το νοιάξιμο, η κατανόηση και η εμπιστοσύνη.

Γονείς: Πώς να βοηθήσετε το παιδί σας να ανεξαρτητοποιηθεί

1. Φερθείτε του ως ενήλικα. Είναι το παιδί σας, αλλά δεν είναι πλέον παιδί, οπότε αντιμετωπίστε το ώριμα.
2. Συζητείστε μαζί του τις αποφάσεις του. Ακόμα κι αν το χάσετε από το σπίτι δεν παύει να είστε οι γονείς του κι αυτό είναι το σημαντικότερο που δεν πρέπει να χάσετε.
3. Σεβαστείτε την ανάγκη του για προσωπικό χώρο. Δεχτείτε τους κανόνες που σας θέτει. Χρειάζεται την ιδιωτικότητά του σε προσωπικό και διαπροσωπικό επίπεδο.
4. Η ανεξαρτησία του δεν αποτελεί απόρριψη των γονιών του. Το να ζει μακριά σας αποτελεί ένα δικαίωμα στην αυτονομία. Θα εξακολουθήσει να σας αγαπάει και να σας χρειάζεται συναισθηματικά.
5. Συζητήστε για τα οικονομικά. Αν μπορείτε στηρίξτε το, αλλά με μέτρο, αφού το ζητούμενο είναι η ανεξαρτησία του και όχι η οικονομική του εξάρτηση από εσάς.
6. Γίνετε παράδειγμα για εκείνο. Μάθετέ το να είναι υπεύθυνο, υπομονετικό και να θέτει στόχους που θα προσπαθεί να πετύχει.
7. Εκφράστε και τις δικές σας ανάγκες. Φροντίστε τον εαυτό σας και προσπαθήστε να μη «γίνεστε θυσία για τα παιδιά σας». Όταν είστε καλά θα είστε και καλύτεροι γονείς.
8. Γίνετε προστατευτικοί, αλλά όχι υπερπροστατευτικοί. Το παιδί σας δεν έχει ανάγκη κάποιον που θα «καθαρίζει» για όλα. Και δεν θα το αντέξετε ούτε κι εσείς.
9. Δείξτε του εμπιστοσύνη. Φροντίστε να το στηρίζετε και όχι να το επικρίνετε. Πιστέψτε σε εκείνο και φροντίστε να το νιώσει, ώστε να βρει κίνητρο να προσπαθήσει περισσότερο.
10. Ακούστε προσεκτικά. Ακούστε όσα σας λέει και θεωρείστε τα σημαντικά με τα δικά του κριτήρια όχι με τα δικά σας.

Νέοι: Τι να κάνετε για να νιώσετε αυτόνομοι και ανεξάρτητοι

1. Αναλάβετε τις ενήλικες ευθύνες σας. Δεν είστε πλέον παιδιά, οπότε δείξτε ωριμότητα και θα δείτε ότι και οι γύρω σας θα σας αντιμετωπίσουν ως ώριμους ενήλικες. Αφήστε την ευθυνοφοβία πίσω, δεν πρόκειται να σας βοηθήσει να φύγετε από την οικογενειακή εστία ή μπορεί να επιστρέψετε πολύ σύντομα στο βόλεμα που σας παρέχει η οικογένειά σας.
2. Θέστε στόχους και προσπαθήστε μεθοδικά, σταθερά και οργανωμένα να τους πετύχετε.
3. Επικοινωνήστε ουσιαστικά με τους γονείς σας. Εξηγείστε τους τι νιώθετε και συζητείστε τις αποφάσεις σας. Θα σας κατανοήσουν και θα σας στηρίξουν περισσότερο.
4. Μην είστε απόλυτοι. Οι συμβουλές των γονιών σας μπορεί να σας βοηθήσουν αν εναρμονιστούν με τις ανάγκες σας.
5. Σχεδιάστε ρεαλιστικά τα οικονομικά σας. Προσπαθήστε να αυτονομηθείτε αξιοποιώντας ορθολογικά και σωστά τις οικονομικές σας δυνατότητες.
6. Θέστε όρια. Το σπίτι σας είναι ο προσωπικός σας χώρος και θα πρέπει να το σέβεστε κι εσείς και οι δικοί σας άνθρωποι.
7. Μη φοβάστε τα λάθη. Κανένας δεν αυτονομήθηκε χωρίς λάθη. Η εμπειρία θα σας βοηθήσει να λάβετε ορθότερες αποφάσεις στο μέλλον. Επίσης μη φοβάστε ότι θα αποτύχετε γιατί μπορεί να ο φόβος αυτός να σας εμποδίσει να φύγετε. Χρειάζεται να απαλλαχτείτε από τα οικογενειακά δεκανίκια και να στηριχτείτε στα δικά σας πόδια.
8. Εστιάστε στο στόχο σας. Να θυμάστε ότι στόχος σας είναι η ανεξαρτητοποίησή σας, όχι απλά η φυγή σας σε άλλο σπίτι όπου και πάλι θα εξαρτάστε οικονομικά από τους γονείς σας. Κι αυτό θέλει κόπο και προσπάθεια.
9. Να είστε θετικοί. Χρησιμοποιείστε κάθε εμπειρία σαν κάτι νέο και χρήσιμο, μάθετε να αναγνωρίζετε τις ανάγκες σας και να αξιολογείτε τις δυνατότητές σας.
10. Ονειρευτείτε την ανεξαρτησία σας! Μάθετε να απολαμβάνετε κάθε στιγμή και να νιώθετε περήφανοι για την αυτονομία σας.