Διάσπαση προσοχής: Γιατί δεν μπορούμε πια να συγκεντρωθούμε;

«Διάσπαση προσοχής», «ΔΕΠΥ», «Υπερκινητικότητα», πολλές διαφορετικές λέξεις για να περιγράψουν μία διάγνωση που δίνεται κατά κόρον τα τελευταία χρόνια, κυρίως σε παιδιά και εφήβους. Αυτό που παρατηρείται, όμως, είναι το γεγονός ότι αυτή η διάσπαση της προσοχής βιώνεται έντονα και από πάρα πολλούς ενήλικες παρόλο που δεν εμφάνιζαν σχετική συμπεριφορά στην παιδική τους ηλικία.

Πλέον φαντάζει αδύνατον να παραμείνουμε προσηλωμένοι στην ίδια δραστηριότητα για περισσότερα από 5 λεπτά χωρίς να ξεκινήσουμε κάτι διαφορετικό, να ψάξουμε για κάτι που θυμηθήκαμε, να προσπαθούμε να σκεφτούμε τί μας είπε ο σύζυγός μας το πρωί και ταυτόχρονα τί θα μαγειρέψουμε το μεσημέρι.

Στο παρελθόν, μιλώντας για 8-10 χρόνια πριν, μπορούσαμε να καθίσουμε για 2 ώρες και να φέρουμε σε πέρας ό,τι αρχίζαμε, να είχαμε ένα στοιχειώδες πλάνο που καθόριζε τα 5 βασικά πράγματα που έπρεπε να γίνουν μέσα στη μέρα και να ξεκινούσαμε το πρώτο και αφού το ολοκληρώναμε να προχωρούσαμε στο δεύτερο κ.ο.κ.

Γιατί δεν μπορούμε να συγκεντρωθούμε;

Παρατηρώντας και τον εαυτό μου να αλλάζει τα τελευταία χρόνια, θεωρώ πως αυτό που μεσολάβησε και διαφοροποίησε τον τρόπο της λειτουργικότητάς μας είναι τόσο η αυξανόμενη εξοικείωση μας με την τεχνολογία και τις διάφορες εφαρμογές της όσο και η ενσωμάτωση της χρήσης του διαδικτύου σε όλες τις εκφάνσεις τις καθημερινής μας ζωής (π.χ. αγορές, διασκέδαση, ψυχαγωγία, εκπαίδευση κ.ά.). Ο καταιγισμός από ποικίλα ερεθίσματα και πληροφορίες που μας «βομβαρδίζουν» από όλες τις κατευθύνσεις συνεχώς καθιστούν όλο και δυσκολότερη την εστίαση και τη συγκέντρωσή μας σε μία και μόνο δραστηριότητα ή διαδικασία κάθε φορά.

Έτσι, κάθε φορά που ξεκινάμε π.χ. να διαβάσουμε ένα άρθρο στο διαδίκτυο, μία λέξη μας θυμίζει την έρευνα σπιτιού που αφήσαμε ανολοκλήρωτη · αναζητούμε ιστοσελίδες με σπίτια και το ίδιο λεπτό θυμόμαστε ότι δεν έχουμε σκεφτεί τι θα φάμε σήμερα · την ώρα που οδεύουμε προς την κουζίνα να δούμε τα υλικά που έχουμε, βλέπουμε τα άπλυτα πιάτα που πρέπει να μπουν στο πλυντήριο · ταυτόχρονα η σκέψη του πλυντηρίου μάς θυμίζει ότι χρειάζεται να αναζητήσουμε στεγνωτήριο για τα ρούχα · κι έτσι πάλι επιστρέφουμε στην οθόνη του υπολογιστή και ταυτόχρονα με την αναζήτηση στεγνωτηρίου, ανοίγουμε την σελίδα του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου για να ελέγξουμε τα mail μας, αλλά τίποτα δεν έχει αλλάξει μιας και η τελευταία φορά που τα ελέγξαμε ήταν πριν ακριβώς 5 λεπτά · ανοίγουμε την σελίδα του facebook να δούμε πού πήγε η τάδε φίλη μας, αλλά και δυο – τρεις ακόμα σελίδες για να δούμε τι χρειαζόμαστε από το σούπερ μάρκετ. Και κατ’ αυτόν τον τρόπο και με αντίστοιχες «παρεμβολές», καταλήγουν να περνάνε καθημερινά οι ώρες χωρίς να ολοκληρώνουμε ουσιαστικά σχεδόν καμία από τις δραστηριότητες που ξεκινάμε.

Η υπερπληθώρα πληροφοριών και η ευκολία πρόσβασης σε αυτές με τις διάφορες τεχνολογικές εφαρμογές αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο για τη διευκόλυνση της καθημερινότητάς μας εν γένει. Αντ’ αυτού, η αδυναμία διαχείρισης των πληροφοριών και οργάνωσης του χρόνου σε συνδυασμό με τη συχνή απουσία προτεραιοτήτων, μας οδηγεί συχνά σε σύγχυση με συνέπεια την αδυναμία ολοκλήρωσης μιας δραστηριότητας ή την κατανάλωση περισσότερης νοητικής ενέργειας προκειμένου να φέρουμε εις πέρας τις δραστηριότητές μας. Επομένως το τελικό αποτέλεσμα είναι αμφίβολο αναφορικά με την ποιότητά του και την εκπλήρωση του εκάστοτε επιθυμητού στόχου.

Συνειδητή προσπάθεια για αλλαγή

Το κατά πόσο, βέβαια, επηρεάζει τον καθένα μας αυτή η μεταστροφή της καθημερινότητας είναι υποκειμενικό. Για το λόγο αυτό, είναι στο χέρι του καθένος μας αν θα αποφασίσει ή όχι να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα με έναν πιο αποτελεσματικό τρόπο, π.χ. μειώνοντας δραστικά το χρόνο που αφιερώνει στην ενασχόλησή του με τα διάφορα τεχνολογικά μέσα ή αξιοποιώντας τα παραγωγικά στις διάφορες δραστηριότητές του. Η ορθολογική χρήση των τεχνολογικών μέσων και των άπειρων δυνατοτήτων που αυτά μας προσφέρουν φαντάζει ως κάτι ακατόρθωτο, ειδικά στην εποχή μας, αλλά η συνειδητή μας προσπάθεια, και μόνο προς αυτήν την κατεύθυνση, θα συμβάλλει στην αύξηση της λειτουργικότητας και αποτελεσματικότητάς μας στις διάφορες καθημερινές περιστάσεις.

Photo via TheConversation