Το αεροπορικό δυστύχημα της Germanwings και ο στιγματισμός της κατάθλιψης

Ο 28χρονος πιλότος Andreas Lubitz των γερμανικών αερογραμμών Germanwings έριξε το αεροπλάνο στην πλαγιά ενός βουνού στην οροσειρά των Άλπεων. Όσα ακολούθησαν έφεραν στους τίτλους των ΜΜΕ, που έψαχναν μια αιτία για την τραγωδία, την «αποκάλυψη» ότι ο πιλότος έπασχε από κατάθλιψη και είχε σταματήσει την εκπαίδευσή του για έξι μήνες εξαιτίας κάποιου μείζονος καταθλιπτικού επεισοδίου ή λόγου του συνδρόμου επαγγελματικής εξουθένωσης (burn out). Προσθέστε κι άλλα «στοιχεία», όπως η φαρμακευτική αγωγή που ειπώθηκε ότι ακολουθούσε και η ερωτική απογοήτευση που βίωσε, και έχετε ένα ελκυστικό σκηνικό για τα αίτια του αεροπορικού δυστυχήματος.

Κατάθλιψη και ΜΜΕ

Ποιος είναι ο λόγος όμως που συνδέεται τόσο έντονα ο θάνατος 150 ανθρώπων με μία ψυχική νόσο όπως η κατάθλιψη από την οποία έχει νοσήσει ή πιθανώς να νοσήσει το 20% του πληθυσμού; Η απάντηση είναι απλή και έχει επαναληφθεί στο παρελθόν με διαφορετικά περιστατικά: η ψυχική διαταραχή, η «τρέλα», πουλάει στα ΜΜΕ.

Ακόμα και σήμερα η εικόνα του ψυχικά ασθενή έχει ταυτιστεί με τη βία και την επικινδυνότητα. Η παρουσίασή του με τίτλους πομπώδεις και μακάβριους συνιστά εγγυημένη επιτυχία για την είδηση που θα προβάλουν. «Μανιακός εγκληματίας», «ψυχοπαθής δολοφόνος» ή «καταθλιπτικός που αυτοκτόνησε» και άλλοι τίτλοι που έχουν χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς κεντρίζουν το ενδιαφέρον του κοινού, που δεν έχει καμία ενημέρωση για θέματα ψυχικής υγείας. Με αυτόν τον τρόπο και την ευρεία απήχηση στο κοινό δημιουργούν στερεότυπα και προκαταλήψεις γύρω από την ψυχική νόσο στιγματίζοντας ανθρώπους που έχουν νοσηλευτεί ή ακολουθούν κάποια αγωγή, ακόμα και ανθρώπους που επισκέπτονται έναν ψυχολόγο. Και συχνά αναγκάζονται να κρύβονται.

H απενεχοποίηση της κατάθλιψης

Γύρω μας υπάρχουν άνθρωποι που έχουν κατάθλιψη. Πιθανώς να υπάρχει ένας άνθρωπος με κατάθλιψη στο οικογενειακό μας περιβάλλον, μπορεί να είναι δάσκαλος στο σχολείο του παιδιού μας, ίσως να είναι ο άνθρωπος που μας εξυπηρέτησε σε μια υπηρεσία ή ο οδηγός του πούλμαν στην εκδρομή που πήγαμε. Ένας φίλος στην παρέα που μας έκανε να γελάσουμε με το χιούμορ του. Κατάθλιψη μπορεί να έχει ένας άνθρωπος που θαυμάζετε και δεν σας πέρασε ποτέ από το μυαλό ότι μπορεί να πάσχει, γιατί θαυμάζετε την προσωπικότητά του και η κατάθλιψη είναι νόσος, όχι χαρακτηριστικό. Κατάθλιψη μπορεί να βιώσω εγώ, εσείς, ο σύντροφός μας ή ένας φίλος στο μέλλον.

Τα εγκλήματα δε διαπράττονται από ψυχικά ασθενείς, αλλά κατά κύριο λόγο από ανθρώπους ψυχιατρικά υγιείς, που έχουν κίνητρο και πρόθεση. Ανθρώπους που δε σέβονται την αξία της ανθρώπινης ζωής. Ανθρώπους χωρίς ανθρωπιστική ηθική και αξίες.

Ο Lubitz και η αλήθεια για την κατάθλιψη

Ο Lubitz είναι εκείνος που ως πιλότος του αεροσκάφους ευθύνεται για τον θάνατο όλων αυτών των ανθρώπων. Και ευθύνεται απόλυτα. Επίσης, ήταν ένας άνθρωπος με έντονα ψυχολογικά προβλήματα και αυτό έχει επιβεβαιωθεί. Μάλιστα, πιθανώς η συμπτωματολογία που είχε να συσχετίζεται με την πράξη του. Ο τρόπος όμως που συνδέεται η νόσος της κατάθλιψης με μία αποτρόπαιη πράξη ενός ανθρώπου στιγματίζει ένα πολύ μεγάλο μέρος του πληθυσμού που έχει κατάθλιψη χωρίς να είναι επιθετικοί και βίαιοι.

Το επάγγελμα του πιλότου λόγω συνθηκών και ευθυνών έχει πολύ έντονο στρες και η στήριξη από ειδικούς θα μπορούσε να προσφέρει ανακούφιση και ψυχική ισορροπία. Η παράλληλη αξιολόγηση των πιλότων από ειδικούς σε τακτά χρονικά διαστήματα θα μπορούσε να μειώσει τον κίνδυνο επανάληψης ανάλογου περιστατικού και να προσφέρει συνθήκες ασφαλείας για το προσωπικό και τους επιβάτες, στους οποίους θα δημιουργήθηκε ανασφάλεια και φοβία για τις πτήσεις.

Οι άνθρωποι που πάσχουν από κατάθλιψη δεν είναι ακατάλληλοι για να γίνουν πιλότοι, γιατροί, δικηγόροι, εκπαιδευτικοί κ.λπ. Είναι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν μία δυσκολία και ακολουθούν την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή, ψυχοθεραπευτικά και φαρμακευτικά, προκειμένου να είναι λειτουργικοί και να θεραπευτούν. Όπως κι αν παρουσιάζονται τα γεγονότα από τα ΜΜΕ, η αλήθεια είναι πολύ πιο απλή και όσοι είναι ενημερωμένοι τη γνωρίζουν. Η κατάθλιψη είναι μία ψυχική νόσος που αντιμετωπίζεται και θεραπεύεται.